Το εντυπωσιακό με το άνθος του φυτού είναι η αντίθετη κατεύθυνση (προς τα επάνω ) των τριών πετάλων και (προς τα κάτω ) του ενός πετάλου και των αναπαραγωγικών οργάνων του φυτού.
Αυτά τα πολυετή φυτά της οικογένειας των λιλιειδών(Liliaceae) είναι ενδημικά της Κεντρικής και Νότιας Ευρώπης. Πάνω από 12 είδη του φυτού βρίσκονται διασκορπισμένα σε μια μεγάλη περιοχή που επεκτείνεται από την Μεσόγειο ως την Ινδία.Aς τα γνωρίσουμε..Ο κοινός ασφόδελος συναντάται σε λιβάδια, αλλά και σε άγονες και έρημες περιοχές πετρώδεις τοποθεσίες, συχνά σε μεγάλους πληθυσμούς.Η παρουσία μεγάλου αριθμού ασφόδελων σε μία περιοχή στην πραγματικότητα μας δείχνει ότι η περιοχή αυτή βρίσκεται ένα στάδιο πριν την ερημοποίηση. Αυτό συμβαίνει σε αρκετά μέρη στα νησιά και την Κρήτη. Τα μέρη αυτά είναι καταταλεπωρημένα από τις πυρκαγιές, την υπερβόσκηση (από κατσίκια κυρίως) και από την διάβρωση.Σε αυτά συνήθως απαντούν ασφύδελοι και σκιλλοκρεμμύδες, επειδή αμφότερα έχουν πλούσιο ριζικά σύστημα, στο οποίο αποταμιεύουν τον χειμώνα νερό και θρεπτικές ουσίες και έτσι μπορούν να επιζήσουν κατά την μακρά περίοδο της ξηρασίας (καλοκαιρι- φθινόπωρο).Ο Ασφόδελος είναι φυτό βολβώδες, πολυετές με βλαστό κυλινδρικό, κούφιο, διακλαδισμένο στην κορυφή.Ο ασφόδελος έχει ένα πλούσιο ριζικό σύστημα, το οποίον αποτελείται από πολλούς, κυλινδρικού σχήματος, κοντόχονδρους κονδύλους, οι οποίοι περιέχουν άμυλο και δι’ αυτό, υπό ορισμένες προϋποθέσεις και σε περίπτωση μεγάλης ανάγκης, είναι δυνατόν να χρησιμεύσουν ως τροφή και για τον άνθρωπο, όπως συνέβη κατά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο (1940-1944).Τα φύλλα του είναι επιμήκη, τριγωνικά και συγκεντρωμένα στην βάση του φυτού. Ο ασφόδελος δεν τρώγεται από τα πρόβατα και τις κατσίκες γιατί οι βλαστοί του έχουν μικρές κρυστάλλινες βελόνες. Αυτό εξηγεί τη μεγάλη εξάπλωση του φυτού. Τα άνθη έχουν πέταλα λευκά με κοκκινωπή νεύρωση στην μέση, σε επάκριους βότρεις. Παρότι τα άνθη του μεμονωμένα ή σε μακροφωτογράφηση φαίνονται ενδιαφέροντα, στην φύση η παρουσία των ασφόδελων μέσα στο πετρώδες τοπίο και με την σχοινοειδή μορφή των βλαστών του δεν συνιστά ευχάριστο θέαμα. Ίσως γι' αυτό οι αρχαίοι συνέδεσαν το φυτό με τον Κάτω Κόσμο και το είχαν ως σύμβολο πένθους.Κατά την μυθολογία αποτελούσε έμβλημα του θεού Διόνυσου. Όπως αναφέρει ο Όμηρος στην «Οδύσσεια» έσπερναν τον ασφόδελο στους τάφους, γιατί νόμιζαν ότι οι ψυχές τρέφονταν με τους κονδύλους τους. Τα λουλούδια του αποτελούσαν πρότυπο λησμονιάς. Το όνομα ασφόδελος έχει ελληνική ρίζα και σημαίνει σκήπτρο.Οι ρίζες του φυτού ξεραίνονται και βράζονται σε νερό, παράγοντας μια κολλώδη ουσία που σε μερικές χώρες ανακατεύεται με δημητριακά ή πατάτες για να φτιαχτεί ασφοδελόψωμο. Στην Ισπανία και σε άλλες χώρες οι ρίζες χρησιμοποιούνται σαν τροφή ζώων, ειδικά στα πρόβατα. Στις χώρες της Βόρειας Αφρικής τα γουρούνια τα άγρια γουρούνια τις τρώνε με λαιμαργία. Στο Ιράν, ένα είδος κόλας παράγεται από τους βολβούς του ασφοδέλου, οι οποίοι πρώτα ξεραίνονται και μετά αλέθονται.
Από την καρδιά των φύλλων βγαίνει κατά τα μέσα του Φλεβάρη με αρχές του Μάρτη, ένα στέλεχος που από την μέση και πάνω καταλήγει σ' ένα σύνολο με άνθη αρκετά εντυπωσιακά κωδωνοειδή – αστεροειδή, λεπτά με έξη πέταλα.Τα άνθη του περιέχουν νέκταρ και γύρη.Είναι ένα αξιόλογο μελισσοκομικό φυτό. οι παλιοί μελισσοκόμοι χρησιμοποιούσαν τα ξηρά στελέχη του όταν έκαναν τις παραφυάδες στα πήλινα διψέλια. Οι μέλισσες τον προτιμούν και τον τιμούν ιδιαίτερα. Αν παρατηρήσετε τις μέλισσες που κουβαλούν γύρη τότε θα δείτε τα πορτοκαλί-κόκκινα μπαλάκια που κουβαλούν και προέρχονται από τον ασφόδελο. Επίσης πλούσια είναι και η συνεισφορά του σε νέκταρ.Λέγεται ότι αν δουλέψει ο ασφόδελος βοηθάει τα μελίσσια να αναπτυχτούν τόσο πολύ που μετά αυτά εκμεταλλεύονται όλες τις ανθοφορίες της άνοιξης, και καθώς είναι δυνατά μας δίνουν τελικά καλές ποσότητες ανθόμελο στα τέλη της άνοιξης.
Χρήσεις πέραν της μελισσοκομίας:Επειδή το μακρύ του στέλεχος είναι μαλακό, παλιά τα παιδιά κατασκεύαζαν μ' αυτό ανεμόμυλους, που τους αναρτούσαν το καλοκαίρι πάνω στα δώματα.Με τα φύλλα του γέμιζαν στρώματα, ευτελές υλικό για τους φτωχούς.Παλαιότερα, σε εποχές δύσκολες (πόλεμοι, φτώχεια κτλ), οι άνθρωποι συνέλεγαν του τρυφερούς και λείους ανθοφόρους βραστούς και τους κατανάλωναν ως τροφή, συνήθως βραστούς. Οι βολβοί του παλιότερα χρησιμοποιούνταν ως τροφή από τους φτωχούς.Κατά καιρούς είχε χρησιμοποιηθεί ως συγκολλητική ουσία, για την παρασκευή αλκοόλ αλλά και ως αλοιφή κατάλληλη για κάθε πληγή.Χρησιμοποιείται για την κατασκευή στρωμάτων για τα πρόβατα σε συνδυασμό με άλλα φυτά όπως αγριοδυόσμος, κόνυζα ή μυρμηγκοβότανο, γιατί από αυτά φεύγουν τα ζωύφια.Αναφορικά με τα πρόβατα που κολλούσαν ψείρες ή τσιμπούρια, έβραζαν τις ρίζες και περιέλουζαν το ζώο με το χλιαρό νερό σε όλο το σώμα, αφού είχαν ξύσει το μαλλί από το κεφάλι ως τη ράχη.
Στην χώρα υπάρχουν 4 είδη του γένους Asfodelus
Ιδιαίτερο ενδιαφέρον εμφανίζει η Ασφοδελίνα η κιτρίνη (Ashpodeline lutea). Απαντά στις περιοχές της Ανατολικής Μεσογείου και οι βλαστοί της φθάνουν το ύψος του 1,50 μ. Οι βλαστοί είναι λεπτοί, τα φύλλα λεπτά και βραχεά και τα άνθη κίτρινα. Ζει στη νήσο Ρόδο, στα λοιπά νησιά της Δωδεκανήσου και στην Κρήτη. Ανθίζει την άνοιξη ,αλλά και στην Βόρειο Ελλάδα,Κικλίς,όρος Παικο και αλλού(Μάρτιος-Απρίλιος).
Αυτά τα πολυετή φυτά της οικογένειας των λιλιειδών(Liliaceae) είναι ενδημικά της Κεντρικής και Νότιας Ευρώπης. Πάνω από 12 είδη του φυτού βρίσκονται διασκορπισμένα σε μια μεγάλη περιοχή που επεκτείνεται από την Μεσόγειο ως την Ινδία.Aς τα γνωρίσουμε..Ο κοινός ασφόδελος συναντάται σε λιβάδια, αλλά και σε άγονες και έρημες περιοχές πετρώδεις τοποθεσίες, συχνά σε μεγάλους πληθυσμούς.Η παρουσία μεγάλου αριθμού ασφόδελων σε μία περιοχή στην πραγματικότητα μας δείχνει ότι η περιοχή αυτή βρίσκεται ένα στάδιο πριν την ερημοποίηση. Αυτό συμβαίνει σε αρκετά μέρη στα νησιά και την Κρήτη. Τα μέρη αυτά είναι καταταλεπωρημένα από τις πυρκαγιές, την υπερβόσκηση (από κατσίκια κυρίως) και από την διάβρωση.Σε αυτά συνήθως απαντούν ασφύδελοι και σκιλλοκρεμμύδες, επειδή αμφότερα έχουν πλούσιο ριζικά σύστημα, στο οποίο αποταμιεύουν τον χειμώνα νερό και θρεπτικές ουσίες και έτσι μπορούν να επιζήσουν κατά την μακρά περίοδο της ξηρασίας (καλοκαιρι- φθινόπωρο).Ο Ασφόδελος είναι φυτό βολβώδες, πολυετές με βλαστό κυλινδρικό, κούφιο, διακλαδισμένο στην κορυφή.Ο ασφόδελος έχει ένα πλούσιο ριζικό σύστημα, το οποίον αποτελείται από πολλούς, κυλινδρικού σχήματος, κοντόχονδρους κονδύλους, οι οποίοι περιέχουν άμυλο και δι’ αυτό, υπό ορισμένες προϋποθέσεις και σε περίπτωση μεγάλης ανάγκης, είναι δυνατόν να χρησιμεύσουν ως τροφή και για τον άνθρωπο, όπως συνέβη κατά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο (1940-1944).Τα φύλλα του είναι επιμήκη, τριγωνικά και συγκεντρωμένα στην βάση του φυτού. Ο ασφόδελος δεν τρώγεται από τα πρόβατα και τις κατσίκες γιατί οι βλαστοί του έχουν μικρές κρυστάλλινες βελόνες. Αυτό εξηγεί τη μεγάλη εξάπλωση του φυτού. Τα άνθη έχουν πέταλα λευκά με κοκκινωπή νεύρωση στην μέση, σε επάκριους βότρεις. Παρότι τα άνθη του μεμονωμένα ή σε μακροφωτογράφηση φαίνονται ενδιαφέροντα, στην φύση η παρουσία των ασφόδελων μέσα στο πετρώδες τοπίο και με την σχοινοειδή μορφή των βλαστών του δεν συνιστά ευχάριστο θέαμα. Ίσως γι' αυτό οι αρχαίοι συνέδεσαν το φυτό με τον Κάτω Κόσμο και το είχαν ως σύμβολο πένθους.Κατά την μυθολογία αποτελούσε έμβλημα του θεού Διόνυσου. Όπως αναφέρει ο Όμηρος στην «Οδύσσεια» έσπερναν τον ασφόδελο στους τάφους, γιατί νόμιζαν ότι οι ψυχές τρέφονταν με τους κονδύλους τους. Τα λουλούδια του αποτελούσαν πρότυπο λησμονιάς. Το όνομα ασφόδελος έχει ελληνική ρίζα και σημαίνει σκήπτρο.Οι ρίζες του φυτού ξεραίνονται και βράζονται σε νερό, παράγοντας μια κολλώδη ουσία που σε μερικές χώρες ανακατεύεται με δημητριακά ή πατάτες για να φτιαχτεί ασφοδελόψωμο. Στην Ισπανία και σε άλλες χώρες οι ρίζες χρησιμοποιούνται σαν τροφή ζώων, ειδικά στα πρόβατα. Στις χώρες της Βόρειας Αφρικής τα γουρούνια τα άγρια γουρούνια τις τρώνε με λαιμαργία. Στο Ιράν, ένα είδος κόλας παράγεται από τους βολβούς του ασφοδέλου, οι οποίοι πρώτα ξεραίνονται και μετά αλέθονται.Από την καρδιά των φύλλων βγαίνει κατά τα μέσα του Φλεβάρη με αρχές του Μάρτη, ένα στέλεχος που από την μέση και πάνω καταλήγει σ' ένα σύνολο με άνθη αρκετά εντυπωσιακά κωδωνοειδή – αστεροειδή, λεπτά με έξη πέταλα.Τα άνθη του περιέχουν νέκταρ και γύρη.Είναι ένα αξιόλογο μελισσοκομικό φυτό. οι παλιοί μελισσοκόμοι χρησιμοποιούσαν τα ξηρά στελέχη του όταν έκαναν τις παραφυάδες στα πήλινα διψέλια. Οι μέλισσες τον προτιμούν και τον τιμούν ιδιαίτερα. Αν παρατηρήσετε τις μέλισσες που κουβαλούν γύρη τότε θα δείτε τα πορτοκαλί-κόκκινα μπαλάκια που κουβαλούν και προέρχονται από τον ασφόδελο. Επίσης πλούσια είναι και η συνεισφορά του σε νέκταρ.Λέγεται ότι αν δουλέψει ο ασφόδελος βοηθάει τα μελίσσια να αναπτυχτούν τόσο πολύ που μετά αυτά εκμεταλλεύονται όλες τις ανθοφορίες της άνοιξης, και καθώς είναι δυνατά μας δίνουν τελικά καλές ποσότητες ανθόμελο στα τέλη της άνοιξης.
Χρήσεις πέραν της μελισσοκομίας:Επειδή το μακρύ του στέλεχος είναι μαλακό, παλιά τα παιδιά κατασκεύαζαν μ' αυτό ανεμόμυλους, που τους αναρτούσαν το καλοκαίρι πάνω στα δώματα.Με τα φύλλα του γέμιζαν στρώματα, ευτελές υλικό για τους φτωχούς.Παλαιότερα, σε εποχές δύσκολες (πόλεμοι, φτώχεια κτλ), οι άνθρωποι συνέλεγαν του τρυφερούς και λείους ανθοφόρους βραστούς και τους κατανάλωναν ως τροφή, συνήθως βραστούς. Οι βολβοί του παλιότερα χρησιμοποιούνταν ως τροφή από τους φτωχούς.Κατά καιρούς είχε χρησιμοποιηθεί ως συγκολλητική ουσία, για την παρασκευή αλκοόλ αλλά και ως αλοιφή κατάλληλη για κάθε πληγή.Χρησιμοποιείται για την κατασκευή στρωμάτων για τα πρόβατα σε συνδυασμό με άλλα φυτά όπως αγριοδυόσμος, κόνυζα ή μυρμηγκοβότανο, γιατί από αυτά φεύγουν τα ζωύφια.Αναφορικά με τα πρόβατα που κολλούσαν ψείρες ή τσιμπούρια, έβραζαν τις ρίζες και περιέλουζαν το ζώο με το χλιαρό νερό σε όλο το σώμα, αφού είχαν ξύσει το μαλλί από το κεφάλι ως τη ράχη.
Στην χώρα υπάρχουν 4 είδη του γένους Asfodelus
Ιδιαίτερο ενδιαφέρον εμφανίζει η Ασφοδελίνα η κιτρίνη (Ashpodeline lutea). Απαντά στις περιοχές της Ανατολικής Μεσογείου και οι βλαστοί της φθάνουν το ύψος του 1,50 μ. Οι βλαστοί είναι λεπτοί, τα φύλλα λεπτά και βραχεά και τα άνθη κίτρινα. Ζει στη νήσο Ρόδο, στα λοιπά νησιά της Δωδεκανήσου και στην Κρήτη. Ανθίζει την άνοιξη ,αλλά και στην Βόρειο Ελλάδα,Κικλίς,όρος Παικο και αλλού(Μάρτιος-Απρίλιος).
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου